Dalam Taksonomi Bloom Semakan Semula yang menjadi rujukan kepada Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) yang begitu menitikberatkan aspek Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) sejak kebelakangan ini, tahap kognitif tertinggi iaitu tahap keenam ialah mencipta. Tahap ini tidak wujud dalam Taksonomi Bloom asal sebelum ini. Ianya ditambahbaik daripada tahap sintesis yang sebelum ini berada pada tahap kelima. Seseorang pelajar itu dikatakan mencapai tahap sistesis apabila mereka berkebolehan untuk menyatukan maklumat dan konsep kepada satu kesatuan atau rumusan yang bermakna. Manakala tahap mencipta pula merujuk kepada kebolehan pelajar untuk menyatukan elemen untuk membentuk sesuatu, menyusun, menjana, merancang atau menghasilkan semula elemen ke dalam corak atau struktur yang baharu. Kalau dianalisis definisi tahap sistesis dan mencipta, ianya tidak jauh berbeza. Apabila pelajar mencapai tahap mencipta, secara tidak langsung mereka telah mencapai tahap-tahap kognitif sebelumnya iaitu bermula daripada tahap kognitif terendah iaitu mengingat, memahami, mengaplikasi, menganalisis dan menilai.
Di peringkat pengajian tinggi, tahap mencipta ini semestinya perlu dicapai oleh pelajar pasca siswazah yang menjalankan kajian di universiti. Sebelum menjalankan kajian, mereka perlu melakukan tinjauan literatur mengenai kajian-kajian lepas dan seterusnya mensistesis maklumat-maklumat yang diperolehi kepada satu penceritaan mereka sendiri. Penceritaan ini merupakan satu ‘ciptaan’ mereka sendiri.
Dalam konteks pendidikan menengah, kejayaan-kejayaan pelajar sekolah yang memenangi pingat emas dalam pameran-pameran kebangsaan dan antarabangsa menunjukkan pelajar-pelajar tersebut telah mencapai tahap mencipta. Baru-baru ini sekumpulan pelajar dari beberapa buah sekolah berasrama penuh (SBP) mencipta kejayaan di Ekspo Inovasi dan Rekacipta Antarabangsa Macau 2014 (MIIIE 2014) merupakan hasil pencapaian tahap mencipta mereka. Aktiviti mencipta boleh dilihat dalam mata pelajaran Matematik Tambahan melalui Kerja Projek Matematik Tambahan (KPMT). Menurut Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK) KPM, KPMT bertujuan memberi peluang kepada pelajar mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang dipelajari di bilik darjah kepada situasi sebenar di luar bilik darjah. Aktiviti ini membolehkan minda mereka digunakan serta konsep dan kemahiran Matematik yang telah dipelajari di dalam bilik darjah dapat diaplikasikan di luar bilik darjah. Selain itu, walaupun tahap mencipta merupakan tahap kognitif tertinggi, aktiviti yang menggalakkan budaya mencipta boleh disediakan mengikut latarbelakang pelajar. Selain mewujudkan suasana pembelajaran yang menyeronokkan, ianya boleh menjana kemahiran berfikir pelajar. Contohnya untuk matapelajaran Matematik Tingkatan Satu, selepas pelajar didedahkan dengan konsep Sudut dan Garis, dengan berpandukan model kad pop-up, guru meminta pelajar mencipta kad pop-up dengan menggunakan pengetahuan sedia ada mereka mengenai sudut. Pelajar bebas menggunakan sebarang sudut sebagai sudut bukaan kad sama ada dengan bukaan sudut tegak, sudut tegak, sudut tirus, sudut cakah, sudut refleks dan sebagainya.
Aktiviti mencipta juga boleh dilaksanakan menggunakan teknologi-teknologi pendidikan yang disediakan di sekolah. Untuk subjek Matematik umpamanya, perisian Geometer’s Sketchpad (GSP) boleh digunakan oleh pelajar untuk mencipta animasi, objek dan sebagainya daripada konsep Matematik yang dipelajarinya. Dalam topik Penjelmaan Tingkatan Dua umpamanya, dalam persekitaran pembelajaran berbantukan perisian GSP, pelajar menggunakan pengetahuan sedia ada mereka seperti konsep Putaran, Sudut, Bulatan, Poligon dan sebagainya yang disintesiskan menjadi sebuah kipas angin yang boleh berputar. Melalui aktiviti sebegini, idea dan konsep matematik dapat dikaitkan dengan bidang ilmu yang lain dan dalam situasi harian mereka. Kata orang, satu langkah lebih baik dari seribu angan-angan dan perubahan besar pastinya bermula dengan langkah pertama. Contoh-contoh ciptaan bukan sahaja keluaran negara Malaysia, bahkan negara-negara lain perlu ditunjukkan kepada pelajar sebagai perangsang dan motivasi kepada mereka. Baru-baru ini saya berkesempatan menghadiri satu seminar antarabangsa di Bangi, Selangor. Salah seorang penceramah keynote dari Korea Selatan menyatakan bahawa guru-guru di Korea Selatan amat digalakkan untuk melakukan inisiatif atau pembaharuan di sekolah, kerana usaha ini walaupun kecil mampu memberi manfaat yang besar kepada pelajar.
Abdul Halim Abdullah
Ruangan Forum, Berita Harian
26.09.2014 (Jumaat)
Speak Your Mind