Bulan Mei kebiasaannya dikaitkan dengan sambutan pelbagai hari-hari tertentu termasuklah sambutan Hari Guru yang diraikan pada tanggal 16 Mei setiap tahun. Sebagaimana tahun-tahun lepas, Hari Guru tahun ini juga pastinya mempunyai temanya yang tersendiri. Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti (JNJK) telah bersepakat memilih tema hari guru tahun 2011 sebagai Guru Penjana Transformasi Pendidikan Negara. Berdasarkan kepada tema tersebut, ianya jelas membawa maksud bahawa perubahan yang pastinya ke arah kebaikan dalam sistem pendidikan negara perlu digerakkan oleh para pendidik yang berjumlah 400,000 orang di seluruh negara dan merupakan bilangan terbesar daripada keseluruhan 1.2 juta kakitangan kerajaan. Justeru, salah satu elemen terpenting yang harus dimiliki oleh guru dalam merealisasikan transformasi tersebut ialah budaya inovasi khususnya dalam perlaksanaan strategi pengajaran dan pembelajaran di dalam bilik darjah. Secara umumnya, inovasi memberi makna perubahan atau pembaharuan dan ianya melibatkan perubahan dari apek idea dan amalan seseorang guru. Nilai-nilai aspirasi 1 malaysia turut menyenaraikan budaya inovasi sebagai salah satu nilai yang perlu diberi penekanan dalam melaksanakannya. Bekas Perdana Menteri Malaysia, YAB Tun Mahathir Mohamad pernah menyatakan bahawa sistem pendidikan perlu diperbaharui dengan memasukkan elemen-elemen karakter bersama kebijaksanaan seperti elemen inovasi. Timbalan Perdana Menteri Malaysia yang juga merupakan Menteri Pelajaran Malaysia, YAB Tan Sri Muhyiddin Yasin semasa istiadat Konvokesyen Berpusat Ijazah Sarjana Muda Perguruan baru-baru ini turut meminta golongan pendidik membudayakan inovasi dan kreativiti dalam kalangan pelajar. Perdana Menteri Malaysia, YAB Dato’ Seri Najib Tun Razak semasa Perhimpunan Kebangsaan Guru 1Malaysia Bersama Perdana Menteri pada tahun lalu turut menekankan salah satu fokus yang akan diterapkan dalam sistem pendidikan negara iaitu membangunkan generasi muda yang mampu berfikir secara kreatif dan inovatif. Ini jelas menunjukkan betapa pentingnya budaya inovasi dipupuk dalam diri setiap pendidik.

Oleh yang demikian, guru perlu berani berubah untuk kebaikan, berani mencari penyelesaian baru dalam menangani masalah dan sentiasa menjadi perintis dalam bidang pendidikan. Mereka harus berani untuk menyahut seruan para pemimpin negara khususnya membudayakan inovasi. Budaya inovasi sepatutnya wujud sendiri dalam diri setiap guru yang dari semasa ke semasa berusaha untuk memperbaiki setiap aspek dalam diri pelajar seperti pencapaian pelajar, sikap pelajar terhadap mata pelajaran tertentu, pembangunan minda dan sebagainya. Contohnya dalam konteks strategi pengajaran dan pembelajaran, ia boleh diaplikasikan melalui penambahbaikan terhadap strategi pengajaran yang digunakan. Guru yang berinovasi tidak hanya setakat menerangkan tentang sesuatu fakta atau konsep di hadapan kelas. Guru yang berinovasi tidak hanya memikirkan bagaimana untuk menghabiskan sukatan pelajaran secepat mungkin. Guru yang berinovasi juga tidak hanya bergantung kepada buku teks dan buku latihan sebagai rujukan. Guru yang berinovasi sentiasa memikirkan cara bagaimana untuk membantu pelajar untuk memperbaiki setiap aspek dalam diri mereka khususnya melalui pengajaran dan pembelajaran. Guru perlu mempunyai sifat suka meneroka ilmu pengetahuan. Mereka harus meneruskan kesinambungan pembelajaran mereka yang mereka lalui semasa pengajian mereka dahulu dan bukannya terhenti setelah mengenggam segulung diploma atau ijazah. Guru boleh mendapatkan idea melalui pembacaan buku-buku mahupun kajian yang dijalankan di luar negara. Contohnya, strategi pembelajaran yang dikatakan sesuai untuk dilaksanakan untuk topik-topik geometri iaitu fasa-fasa pembelajaran geometri Van Hiele mungkin tidak dinyatakan dalam kurikulum. Tetapi ianya boleh diperolehi melalui pembacaan terhadap kajian-kajian yang telah dijalankan oleh para penyelidik di dalam mahupun di luar negara. Begitu juga dengan kemudahan yang telah disediakan oleh kerajaan di sekolah-sekolah. Contohnya makmal komputer yang dilengkapi dengan komputer dan perisian tertentu. Guru yang berinovasi harus memikirkan bagaimana untuk memanfaatkan kemudahan yang disediakan untuk kebaikan pelajar.

Barangkali ada juga baiknya kerajaan khususnya Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) merancang untuk memansuhkan peperiksaan UPSR dan PMR selain daripada dasar mengehadkan pengambilan mata pelajaran dalam SPM yang telah dilaksanakan. Di samping dapat mengurangkan beban guru saban tahun yang terkejar-kejar dan berfikir bagaimana untuk menghabiskan sukatan pelajaran mengikut tempoh waktu yang ditetapkan, banyak masa boleh digunakan mereka untuk membudayakan inovasi ini khususnya memikirkan strategi pengajaran dan pembelajaran yang berkesan untuk pelajar mereka. Kesimpulannya budaya inovasi ini seharusnya sentiasa dipupuk dalam diri kalangan pendidik pada hari ini. Setiap guru harus bertindak kerana budaya inovasi ini tidak akan menjadi amalan sekiranya ianya terus diperkatakan tanpa kesedaran dan tindakan.
Abdul Halim Abdullah
Ruangan Surat, Berita Harian
21.05.2011 (Sabtu)

Pertama sekali, penulis ingin merakamkan ucapan tahniah kepada calon-calon peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)  yang memperolehi keputusan baru-baru ini. Kepada yang berjaya, teruskan kecemerlangan anda di peringkat seterusnya dan kepada yang kurang berjaya, ingat ini bukan noktah perjuangan anda. Teruskan dan gandakan usaha anda pada masa akan datang. Keputusan SPM 2010 yang dianggap terbaik dalam tempoh empat tahun ini jelas membuktikan keberkesanan dasar mengehadkan jumlah maksimum mata pelajaran yang boleh diambil oleh pelajar pada tahun lepas. Melalui dasar tersebut, pelajar dihadkan untuk mengambil hanya sepuluh mata pelajaran dan mereka diberi kelonggaran untuk mengambil tidak lebih daripada dua mata pelajaran tambahan. Ini bermakna jumlah maksimum mata pelajaran yang boleh diambil ialah dua belas mata pelajaran. Selain terbukti berjaya dengan keputusan SPM yang dianggap terbaik, perlaksanaan dasar tersebut sememangnya memberi kesan positif kepada aspek-aspek lain yang pastinya membawa kepada kecemerlangan keputusan SPM baru-baru ini.

Dengan perlaksanaan dasar tersebut, pelajar boleh memberi perhatian sepenuhnya dalam mata pelajaran yang diambil dan seterusnya mempelbagaikan strategi pembelajaran mereka secara berkesan. Melalui strategi pembelajaran yang berkesan, mereka boleh memahami sesuatu konsep dengan baik dan sempurna dan bukannya sekadar menghafal. Hal ini seterusnya memberi kesan positif kepada pelajar kerana ilmu yang mereka pelajari akan dikuasai untuk kesan jangka panjang dan seterusnya digunakan untuk peringkat yang lebih tinggi. Contohnya mata pelajaran Matematik yang terkandung dalam Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) mengandungi tiga komponen utama iaitu Nombor, Bentuk dan Ruang, dan Perkaitan. Strategi pembelajaran yang berkesan untuk satu komponen tidak sama dengan komponen yang lain. Contohnya untuk komponen bentuk atau geometri, strategi pembelajaran berbentuk penyiasatan konjektur amat digalakkan untuk dilaksanakan kerana ianya terbukti berkesan untuk meningkatkan kefahaman pelajar. Tambahan pula ianya boleh dilaksanakan secara mudah dan berkesan dengan kehadiran pelbagai teknologi seperti perisian Geometer’s Sketchpad (GSP) yang telah dibekalkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia kepada semua sekolah menengah di Malaysia. Secara tidak langsung, alat bantu mengajar dan makmal komputer yang disediakan oleh kementerian dimanfaatkan sepenuhnya dan bukan sekadar menjadi perhiasan di sekolah. Hal ini juga menyahut fokus kerajaan dalam sistem pendidikan negara iaitu melahirkan generasi muda yang mampu berfikir secara kreatif dan inovatif serta mempunyai sifat ingin tahu yang tinggi. Saranan ini ini disampaikan oleh YAB Perdana Menteri Malaysia semasa Perhimpunan Kebangsaan Guru 1Malaysia Bersama Perdana Menteri di Stadium Putra, Bukit Jalil, Oktober tahun lalu.

Dasar mengehadkan jumlah mata pelajaran SPM juga merupakan satu langkah yang wajar dalam usaha untuk mengubah sistem pendidikan negara kita pada hari ini yang lebih berorientasikan kepada peperiksaan. Guru pula tidak perlu terkejar-kejar menghabiskan sukatan pelajaran untuk mempersiapkan pelajar menghadapi ujian dan peperiksaan. Melalui dasar ini juga, pelajar mempunyai masa untuk melibatkan diri secara aktif dalam aktiviti kokurikulum kerana walau secemerlang mana seseorang pelajar dalam bidang akademik, mereka akan menghadapi masalah untuk memasuki institusi pengajian tinggi sekiranya mereka tidak melibatkan diri dalam aktiviti kokurikulum. Menurut Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia, penglibatan pelajar dalam aktiviti kokurikulum bertujuan untuk melahirkan pelajar yang bersifat holistik iaitu mereka bukan sahaja berjaya dalam aspek akademik, tetapi juga mempunyai nilai-nilai insaniah. Hal ini sekali lagi menyahut usaha kerajaan iaitu salah satu fokus yang akan diterapkan dalam sistem pendidikan ialah aktiviti yang dapat melahirkan generasi muda yang berakhlak mulia. Jadi terbuktilah bahawa dasar mengehadkan pengambilan mata pelajaran dalam SPM memberi impak yang besar bukan sahaja dari aspek keputusan peperiksaan, malah akan memberi impak positif kepada aspek-aspek yang lain.
Dr. Abdul Halim Abdullah
Ruangan Forum, Utusan Malaysia
01.04.2011 (Jumaat)

Insiden MH17 yang terjadi baru-baru ini pastinya memberi kesan yang mendalam terhadap seluruh rakyat Malaysia. Sejak berlakunya tragedi berkenaan, ke proses analisis punca nahas, proses pengambil sampel DNA untuk pengecaman mangsa, hinggalah ke Hari Berkabung Negara yang berlangsung baru-baru ini, rakyat Malaysia tidak mengira pangkat, usia, bangsa dan latar belakang tidak habis-habis memperkatakan tentangnya. Penulis tertarik dengan kata-kata YAB Perdana Menteri Malaysia, Dato’ Seri Najib Tun Razak sempena Hari Berkabung Negara pada 22 Ogos 2014 yang lalu iaitu, tiada guna untuk kita lantang bersuara, menyalahkan pihak-pihak tertentu tanpa alasan munasabah yang tidak mendatangkan sebarang hasil, sebaliknya kita perlu mengambil iktibar dan pengajaran daripada hikmah yang tersembunyi dalam kejadian yang menyedihkan seluruh rakyat Malaysia tersebut. Bidang pendidikan juga turut boleh mengambil pengajaran daripada kejadian ini. Pada pandangan penulis, hikmah sebagai kata nama, dan berhikmah sebagai kata sifat, boleh dipelajari daripada insiden MH17 yang menggemparkan seluruh dunia ini. Hikmah, sebagai kata nama merujuk kepada kelebihan atau tujuan sebenar di sebalik sesuatu perkara atau kejadian iaitu dalam kes ini, ianya merujuk kepada insiden MH17.

Dalam konteks pendidikan, banyak yang boleh dipelajari daripada tragedi MH17 ini. Dalam mata pelajaran Geografi umpamanya, murid-murid yang sebelum ini tidak mengambil peduli tentang peta dunia barangkali sudah mengambil maklum mengenai kedudukan negara-negara tertentu dalam peta dunia. Dalam subjek Pendidikan Islam, murid-murid yang sebelum ini tidak pernah tahu atau menunaikan solat sunat jenazah ghaib, mungkin sedikit sebanyak telah memahaminya. Selain itu, murid-murid di sekolah bersatu hati dan melahirkan rasa simpati tanpa mengira bangsa dan agama, bersama-sama bertafakur dan berdoa semasa berlangsungnya Hari Berkabung Negara baru-baru ini. Selain itu, guru perlu melihat keberkesanan pendekatan berhikmah terhadap murid. Berhikmah sebagai kata sifat tersebut merujuk kepada tindakan yang bijaksana dan menarik. Sekiranya guru diajukan dengan soalan berkaitan insiden MH17, guru perlu menjawab secara berhikmah segala persoalan yang diutarakan oleh murid mengenai kejadian tersebut. Seorang guru berhikmah dapat menjawab secara rasional dengan merujuk kepada fakta-fakta sebenar yang mungkin telah diperolehi dan bukannya menambah spekulasi-spekulasi sedia ada. Perdana Menteri sebelum itu, telah membuktikan bahawa betapa pendekatan secara berhikmah mendatangkan impak yang positif, iaitu cara beliau berbincang secara berhikmah dengan ketua pemberontak pro-Rusia ketika itu iaitu Alexander Borodai membawa kepada tiga kata putus yang penting, iaitu mangsa pesawat berkenaan segera dibawa keluar dari lokasi kejadian, kotak hitam pesawat diserahkan kepada pihak berkuasa Malaysia serta pasukan penyiasat dibenarkan melakukan penyiasatan di lokasi kejadian.

Guru yang berhikmah mampu meyakinkan anak-anak muridnya bahawa negara Malaysia pasti akan bangkit selepas diuji dengan dua malapetaka berturut-turut iaitu MH370 dan MH17. Syarikat penerbangan kebanggaan negara iaitu Malaysia Airlines (MAS) juga pasti akan bangkit sebagaimana negara Vietnam yang kini sedang pesat membangun dan bangkit dari malapetaka peperangan yang melanda negara itu, serta wilayah Fukushima Jepun yang berjaya bangkit daripada kemusnahan daripada malapetaka tsunami yang melanda negara matahari terbit itu pada tahun 2011. Jadi tidak mustahil nagara kita yang baru menyambut ulangtahun kemerdekaan yang ke-57 baru-baru ini mampu bangkit dan terus melangkah ke hadapan. Dengan cara berhikmah, guru pastinya akan menjadi role-model kepada murid-muridnya. Murid-murid akan mencontohi keperibadian mulia seseorang guru yang mendidik anak-anak muridnya secara berhikmah dan bukannya dengan cara meninggikan suaranya, menggunakan kekasaran fizikal dan sebagainya.

Video mengenai seorang guru memarahi murid-muridnya dengan cara keterlaluan yang menjadi viral baru-baru ini menunjukkan betapa lemahnya sifat berhikmah dalam diri guru tersebut. Guru yang ingin mengubah sikap anak-anak muridnya ke arah yang lebih baik perlu menunjukkan perwatakan dan tingkahlaku yang baik dan penuh hikmah supaya ianya boleh dicontohi oleh anak-anak murid mereka sebagaimana yang dinyatakan oleh teori Albert Bandura iaitu murid-murid cenderung untuk meniru sesuatu tingkah laku yang diperhatikan. Kesimpulannya, memang tidak dapat dinafikan bahawa insiden MH17 ini meninggalkan kesan mendalam kepada semua rakyat Malaysia dan ianya kekal menjadi satu lipatan sejarah pahit buat negara yang tercinta ini. Berat mata kita sebagai rakyat melihat, berat lagi bahu waris dan keluarga mangsa yang memikul. Namun, ianya pasti mempunyai seribu satu hikmah yang boleh dipelajari.
Abdul Halim Abdullah
Ruangan Forum, Berita Harian
5.09.2014 (Jumaat)

Insiden MH370 yang berlaku baru-baru sangat memberi kesan kepada semua pihak termasuklah murid-murid sekolah tidak kiralah sekolah tadika, sekolah rendah dan sekolah menengah. Saban hari, penulis percaya mereka sibuk memperkatakan mengenai tragedi tersebut. Kita semua yakin, peristiwa yang tercatat dalam lipatan sejarah penerbangan dunia ini pastinya memberi banyak hikmah di sebaliknya. Salah satu daripadanya ialah hikmah terhadap sistem pendidikan kebangsaan. Penulis masih teringat ketika satu masa dahulu, murid-murid sekolah sibuk memperkatakan mengenai kejayaan Malaysia menghantar angkasawan pertama negara, iaitu Dato’ Dr. Sheikh Muszaphar Shukor Sheikh Mustapha. Ketika itu, murid-murid teruja melihat kecanggihan roket yang menghantar angkasawan, Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS), dan banyak lagi. Bezanya, peristiwa tersebut merupakan catatan manis dalam kalendar negara sedangkan tragedi MH370 ini merupakan catatan pahit yang amat sukar diterima oleh kita semua.

Namun, perkara yang paling penting ialah apa yang kita boleh pelajari daripada peristiwa ini. Penulis percaya, banyak benda yang boleh dipelajari di dalam bilik darjah daripada insiden ini yang merupakan salah satu hikmahnya. Dengan mengaitkan peristiwa ini dengan konsep-kosep dalam mata pelajaran tertentu, guru secara tidak langsung mengaplikasikan pembelajaran konteksual iaitu kaedah pembelajaran yang menggabungkan isi kandungan dengan pengalaman harian murid, masyarakat dan alam pekerjaan. Selain itu, elemen-elemen kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT) yang sangat dititikberatkan kepada murid dapat diterapkan. Hal ini sejajar dengan kerangka pentaksiran antarabangsa PISA yang menekankan apa yang murid boleh lakukan dengan ilmu yang mereka pelajari di dalam bilik darjah terhadap kehidupan sebenar mereka.

Dalam mata pelajaran Matematik umpamanya, murid-murid dapat mengaitkan konsep radius dan bulatan untuk menganggar keluasan kawasan pencarian pesawat, konsep bearing dan kordinat untuk menentukan kedudukan objek yang dipercayai ada kaitan dengan pesawat, konsep kedalaman lautan Hindi, konsep ketinggian pesawat dan jarak pencarian yang melibatkan ukuran nautika, kaki, dan sebagainya. Dalam subjek sains pula, murid-murid dapat berbincang bersama guru dan sesama mereka mengenai apakah itu satelit, apakah fungsi satelit dan bagaimana satelit dapat berfungsi untuk menentukan kedudukan terakhir pesawat. Selain itu, mereka mungkin boleh mempelajari konsep apungan sesuatu objek, fungsi bahagian-bahagian pesawat dan banyak lagi.

Dalam mata pelajaran bahasa inggeris, guru mungkin boleh meminta murid-murid membaca maklumat atau berita terkini menerusi laman-laman web berita bahasa inggeris tempatan dan antarabangsa seperti laman web New Straits Times (NST) ataupun The Cable News Network (CNN), The British Broadcasting Corporation (BBC) dan sebagainya sebelum berbincang dan berkongsi di dalam bilik darjah. Secara tidak langsung, mereka dapat memperkayakan perbendaharaan kata di samping menambahbaik penggunaan tatabahasa mereka. Dalam mata pelajaran sivik dan kewarganegaraan, guru mungkin boleh meminta murid menjelaskan keburukan berkongsi spekulasi yang tidak tepat di dalam media sosial, kebaikan bantuan antarabangsa terhadap musibah yang dihadapi oleh sesebuah negara dan sebagainya. Dalam bahasa Melayu, murid-murid boleh merumuskan artikel dalam suratkhabar mengenai insiden, merumuskan ucapan atau pengumuman rasmi yang disampaikan oleh YAB Perdana Menteri dan Pemangku Menteri Pengangkutan di samping dapat menambahkan lagi pemahaman terhadap istilah-istilah yang mungkin belum pernah mereka dengari dan ketahui sebelum ini. Dalam subjek sejarah, guru mungkin boleh mengaitkan kejadian nahas pesawat yang pernah berlaku pada masa lalu di seluruh dunia ataupun mungkin kronologi insiden MH370 semenjak kehilangannya dilaporkan pada 8 Mac lalu. Kronologi-kronologi ini mungkin boleh diaplikasikan dalam bentuk peta alir iaitu satu daripada lapan peta pemikiran yang diperkenalkan dalam program I-Think yang bertujuan untuk melahirkan murid yang berfikir.

Di samping itu, murid-murid diharapkan dapat mengambil iktibar daripada pengalaman sejarah untuk mempertingkatkan daya pemikiran dan kematangan mereka. Dalam subjek geografi pula, murid boleh mengaitkan konsep-konsep seperti kedudukan muka bumi seperti daratan, laut dan lautan, penerokaan terhadap peta dunia dan menjelaskan fenomena alam seperti ribut, hujan dan sebagainya yang menganggu misi pencarian pesawat. Dalam konteks mata pelajaran Pendidikan Islam, kata-kata bekas Ketua Juruterbang 777-200 MAS, Kapten Norudin Abd Majid berkaitan insiden MH370 yang pernah menjadi fenomena satu ketika dahulu mungkin boleh dimanfaatkan di dalam bilik darjah. Menurutnya, hanya dua cara untuk menemui pesawat tersebut, iaitu pertama, doa orang yang soleh, dan kedua, doa dari ahli keluarga mangsa yang terlibat. Murid-murid juga boleh mengaitkan tragedi ini dengan beberapa ayat al-Quran dan Hadis yang dipelajari di samping memperkukuh dan mempertingkat amalan ibadat-ibadat Fardu ‘Ain dan Fardu Kifayah seperti menganjurkan solat hajat dan sebagainya.

Sesungguhnya insiden MH370 ini amat sukar untuk kita terima. Apatah lagi ia melibatkan syarikat penerbangan nasional kebanggaan kita semua. Namun, kita semua yakin bahawa pasti ada hikmah yang tersirat di sebalik kejadian ini. Bukan untuk mengambil kesempatan dengan apa yang telah terjadi, tetapi lebih kepada apa yang boleh kita pelajari daripada insiden tersebut khususnya dalam konteks pengajaran dan pembelajaran di dalam bilik darjah. Lebih-lebih lagi, proses pengajaran dan pembelajaran akan menjadi lebih bermakna dan berkesan jika konsep dan maklumat disampaikan kepada murid dalam konteks yang pelbagai dan berkait rapat dengan apa yang mereka lalui setiap hari dalam kehidupan seharian.

Abdul Halim Abdullah
Ruangan Rencana, Berita Harian
5.04.2014 (Sabtu)