Oleh Shahabuddin Amerudin
Malaysia kini sedang menghadapi cabaran demografi yang semakin membimbangkan, iaitu penurunan kadar kelahiran dan peningkatan jumlah individu bujang. Menurut statistik terbaru, kadar kelahiran di Malaysia telah menurun dengan ketara sejak tahun 1980. Pada tahun tersebut, seorang wanita di Malaysia melahirkan purata lima orang anak, tetapi menjelang tahun 2022, angka ini telah menurun kepada hanya 1.6 anak per wanita (Department of Statistics Malaysia, 2023). Ini adalah kadar kelahiran yang jauh di bawah paras penggantian generasi, yang memerlukan purata 2-3 anak per wanita untuk mengekalkan jumlah populasi semasa. Dalam pada itu, data juga menunjukkan bahawa Malaysia berada di tangga ketiga dalam kalangan negara ASEAN dengan kadar individu bujang yang tinggi, iaitu 44.68% (ASEAN Socio-Cultural Community, 2023). Fenomena ini menimbulkan kebimbangan kerana kedua-dua masalah ini saling berkaitan dan berpotensi membawa kepada masalah sosioekonomi yang lebih mendalam pada masa hadapan.
Punca kepada penurunan kadar kelahiran di Malaysia adalah pelbagai dan kompleks. Pertama sekali, kos sara hidup yang semakin meningkat memberi tekanan kepada pasangan muda untuk menangguhkan perkahwinan dan pembentukan keluarga. Kajian mendapati bahawa golongan muda semakin memberi keutamaan kepada kerjaya dan kestabilan kewangan sebelum berkahwin atau mempunyai anak (Nagarajan, 2022). Ini juga berkait rapat dengan perubahan gaya hidup moden, di mana pasangan muda lebih cenderung untuk mengejar kerjaya dan menangguhkan komitmen untuk berkahwin dan membina keluarga. Selain itu, peningkatan jumlah wanita yang bekerja juga menyumbang kepada penurunan kadar kelahiran. Walaupun penyertaan wanita dalam tenaga kerja merupakan perkembangan positif, ia turut menimbulkan cabaran dalam mengimbangi kerjaya dan kehidupan keluarga, terutama apabila kemudahan sokongan seperti penjagaan anak dan cuti bersalin yang mencukupi tidak tersedia secara meluas (UNICEF Malaysia, 2023).
Peningkatan jumlah individu bujang di Malaysia juga merupakan satu fenomena yang tidak boleh diabaikan. Berdasarkan data ASEAN, hampir separuh daripada populasi Malaysia berstatus bujang, sama ada kerana belum berkahwin, bercerai, atau menjadi balu (ASEAN Socio-Cultural Community, 2023). Antara faktor utama yang menyumbang kepada keadaan ini termasuklah kos perkahwinan yang tinggi dan keutamaan untuk mengejar pendidikan dan kerjaya sebelum memasuki alam perkahwinan. Selain itu, perubahan sosial dan nilai budaya juga memainkan peranan, di mana semakin ramai individu muda melihat perkahwinan sebagai sesuatu yang tidak perlu didahulukan dalam kehidupan mereka. Kesannya, semakin banyak pasangan memilih untuk berkahwin pada usia yang lebih tua, sekali gus mengurangkan tempoh masa untuk membentuk keluarga yang lebih besar (Lee & Harun, 2022).
Bagi menangani masalah ini, kerajaan perlu mengambil langkah-langkah strategik dalam jangka masa pendek dan panjang. Dalam jangka masa pendek, kerajaan boleh memberikan insentif kewangan kepada pasangan muda yang baru berkahwin, seperti bantuan kewangan dan potongan cukai bagi setiap anak yang dilahirkan. Inisiatif seperti ini bukan sahaja akan membantu mengurangkan beban kewangan keluarga muda, malah dapat menggalakkan lebih ramai pasangan untuk mempunyai lebih ramai anak. Selain itu, akses kepada rawatan kesuburan juga perlu ditingkatkan, terutamanya bagi mereka yang menghadapi masalah untuk hamil. Perkhidmatan kesuburan seperti rawatan IVF perlu disubsidi atau ditawarkan pada harga yang mampu milik, untuk meningkatkan kadar kelahiran di kalangan pasangan yang ingin mempunyai anak (Ramli & Amiruddin, 2023).
Dalam jangka masa panjang, kerajaan perlu memperkenalkan dasar-dasar yang menyokong keseimbangan antara kerja dan keluarga. Ini termasuklah menyediakan kerja fleksibel, tempoh cuti bersalin yang lebih lama, dan sokongan penjagaan anak yang lebih baik untuk wanita bekerja. Dasar ini penting untuk memastikan wanita tidak perlu memilih antara kerjaya dan keluarga, malah boleh mengimbangi kedua-duanya dengan lebih baik (UNICEF Malaysia, 2023). Di samping itu, perumahan mampu milik juga perlu ditingkatkan, terutamanya bagi golongan muda yang baru berkahwin. Program seperti “Rent-to-Own” perlu diperluaskan untuk membantu pasangan muda memiliki rumah tanpa bebanan kewangan yang besar (Ministry of Housing and Local Government, 2022).
Masyarakat juga perlu memainkan peranan dalam mengatasi cabaran ini. Pendidikan mengenai nilai perkahwinan dan kehidupan berkeluarga perlu dipromosikan dalam kalangan generasi muda. Keluarga dan komuniti boleh memainkan peranan penting dengan memberikan sokongan moral dan emosi kepada pasangan muda untuk membina keluarga. Selain itu, komuniti boleh menggalakkan perkahwinan yang sederhana, bagi mengurangkan tekanan kos perkahwinan yang sering menjadi halangan bagi ramai pasangan muda. Inisiatif ini perlu disokong dengan kempen kesedaran mengenai nilai dan kepentingan institusi perkahwinan dalam masyarakat (Zakaria & Roslan, 2023).
Secara keseluruhannya, masalah penurunan kadar kelahiran dan peningkatan jumlah individu bujang di Malaysia memerlukan tindakan kolektif daripada kerajaan, masyarakat, dan keluarga. Dasar-dasar yang menyokong keluarga, sokongan kewangan kepada pasangan muda, dan usaha untuk meningkatkan keseimbangan antara kerja dan keluarga adalah antara langkah-langkah penting yang perlu diambil. Jika langkah-langkah ini dilaksanakan dengan berkesan, Malaysia boleh menghadapi cabaran demografi ini dengan lebih baik dan memastikan kestabilan sosioekonomi yang mampan pada masa hadapan.
Rujukan:
ASEAN Socio-Cultural Community. (2023). ASEAN demographic trends: Population, fertility and aging. ASEAN Secretariat.
Department of Statistics Malaysia. (2023). Population and demographic report: Malaysia in transition. Putrajaya: DOSM.
Lee, K. C., & Harun, N. (2022). Changing marriage trends in Malaysia: Socioeconomic impacts on young adults.Journal of Social Sciences, 15(2), 120-135.
Ministry of Housing and Local Government. (2022). Affordable housing for the younger generation. Putrajaya: KPKT.
Nagarajan, V. (2022). The role of career development in delaying marriage among young Malaysians. Malaysian Journal of Sociology, 14(1), 23-40.
Ramli, S., & Amiruddin, A. (2023). Reproductive health services in Malaysia: Access and affordability. International Journal of Health Policy, 9(1), 45-60.
UNICEF Malaysia. (2023). Women’s participation in the workforce: Balancing career and family. UNICEF Malaysia.
Zakaria, M. Z., & Roslan, N. F. (2023). Promoting family values in Malaysia: A community-based approach. Malaysian Journal of Family Studies, 10(3), 65-78.
